Aqoonsiga Maraykanka ee Somaliland oo galay Xilli Go’aan Qaadasho - Bridgingsomaliland Muuqaalka Midaynta Somaliland

Doorka Taiwan oo Sidoo Kale Muhiim u ah Isbeddelkan Siyaasadeed

Qore: Prof. Nassir Hussein Kahin – Falanqeeye Siyaasadeed, Qoraa Arrimaha Caalamiga ah, Tafatiraha Guud ee bridgingsomaliland.com

Warqadda Senatorka Maraykanka Ted Cruz ee uu 14-kii Agoosto, 2025 u qoray Madaxweynaha Maraykanka Donald J. Trump waxay ka dhigan tahay in socdaalka dheer ee Somaliland ku raadineyso aqoonsi caalami ah uu galay heer taariikhi ah oo cusub. Waxay calaamad u tahay bilowga dib-u-habeynta is-qabqabsiga awoodaha quwadaha waaweyn ee dunida qarnigan 21-aad ee ka socda Geeska Afrika — iyadoo Somaliland ay noqotay xarunta arrintan.

Muddo tobanaan sano ah, madax-bannaanida iyo dhuleednimada Somaliland waxaa muran geliyey quwadaha dibadda, iyadoo badanaa loo soo koobay arrin goboleed. Hase yeeshee, warqaddan Maraykanku — oo ah awood quwad leh oo milatari, dhaqaale iyo diblomaasiyadeed ku leh dunida — waxay Somaliland gelisay miiska ugu sarreeya. Haddii la barbar dhigo is-afgaradkii (MoU) lala galay Itoobiya bishii Janaayo 2024 oo ahaa heshiis goboleed lama filaan ku noqday qaar badan, xilligani waa mid aad uga weyn. Hal sano iyo bar ka dib, arrintu ma aha oo kaliya Somaliland iyo deriskeeda; waxay hadda ku lug leedahay awoodda dunida ugu weyn, taas oo joogitaankeeda istiraatiijiyeed ay beddeli karto saamiga awoodda ee Geeska Afrika iyo marin-biyoodka Balliga Cas.

Xaqiiqooyinka Taariikheed iyo Sharciyeed

Doodda Senator Cruz waxay ku dhisan tahay xaqiiqooyin aan la dafiri karin: Somaliland waxay ahayd dal madax-bannaan oo ay aqoonsadeen in ka badan 35 waddan, oo ay ku jiraan shanta xubnood ee joogtada ah ee Golaha Ammaanka, xilligii ay xornimada qaadatay bishii 26kii Juun 1960. Waxay si iskeed ah ula midoowday Soomaaliya dabayaaqadii isla sannadkaas, waxaana ay sharci ahaan dib ula soo noqotay madax-bannaanideeda 1991-kii. Tani ma aha gooni-isu-taag, sida ay Soomaaliya sheegto; waa soo celin. Xitaa Midowga Afrika ayaa 2005 warbixin xaqiiqo-raadis ah ku caddeeyey in kiiska Somaliland uu yahay mid gaar ah oo aan khatar gelinayn xuduudihii gumeysiga ee qaaradda kale.

Xawaaraha Siyaasadeed ee Washington

Waqtiga warqadda Cruz la diray waa mid si istiraatiiji ah loo xulay. Sharciyo badan oo labada xisbi ee Maraykanka ka socda ayaa durba ku socda ansixinta, kuwaas oo quseeya aqoonsiga, iskaashiga amniga iyo xiriirka dhaqaalaha. Isagoo ka hadlayo Golaha Xiriirka Dibadda ee Senate-ka, Senator Cruz wuxuu codkiisa gaarsiiyey heerarka ugu sarreeya siyaasadda dibadda ee Maraykanka. Baaqiisa wuxuu ka dhigayaa aqoonsiga Somaliland mid aan oo keliya suuragal ahayn, balse dhow — maadaama Madaxweyne Trump uu wajahayo cadaadis sii kordhaya si uu u rasmiyeyo go’aankan muddo dheer sugnaayey.

Taiwan: Lammaane Muhiim ah oo Dimuqraadiyadda iyo Amniga

Si la mid ah muhiimaddu waa doorka Taiwan. Taiwan iyo Somaliland hore ayay u dhiseen xiriir diblomaasiyadeed oo ku dhisan is-ixtiraam, iskaashi tiknoolajiyadeed, iyo qiyamka dimuqraadiyadeed ee la wadaago. Heshiiskii Badda ee u dhexeeyey Maraykanka iyo Taiwan dhowaan ayaa ka mid noqday istiraatiijiyadda ballaaran ee Washington ee taageeridda xulafada ilaalinaya dimuqraadiyadda gobollada muhiimka ah. Xeebta dheer ee Somaliland ee Badda Cas iyo khibradda Taiwan ee badda waxay labada dal ka dhigayaan kuwo muhiim uga ah fikirka amni ee Maraykanka ee isku xidhka Indo-Pacific iyo Geeska Afrika.

Sidaas darteed Taiwan waxay door gaar ah ka ciyaari kartaa geeddi-socodka aqoonsiga Somaliland. Marka laga soo tago diblomaasiyadda, Taiwan waa dhaqaale firfircoon oo ka mid ah quwadaha tiknoolajiyadda dunida. Somaliland waxay ka heli kartaa Taiwan tiknoolajiyad casri ah, waxbarasho heer caalami ah, aqoon beeraha iyo horumar caafimaad oo beddeli kara mustaqbalkeenna.

Dhiirrigelin loogu talagalay Reer Somaliland

Qof kasta oo reer Somaliland ah wuxuu leeyahay kaalmo uu ku xoojiyo xidhiidhkan. Taageer Taiwan iyo dadkeeda. Baro taariikhdooda, dhaqankooda iyo halgankooda difaaca dimuqraadiyadda. Faham muhiimadda caalamiga ah ee Taiwan ku leedahay — ma aha oo keliya qaybta semiconductors iyo elektarooniga, balse ku saabsan ilaalinta qiyamka dimuqraadiyadeed ee cadaadiska kalitalisnimada. Marka Somaliland ay qabsato lammaanahan, waxay isu haysataa waddan astaan u ah adkaysi, barwaaqo iyo hal-abuurnimo — sifooyin lagama maarmaan u ah socdaalkayaga aqoonsi raadinta.

Saamaynta Istiraatiijiyadeed iyo Amni

Warqadda Senator Cruz waxay Somaliland ka dhigtay meel istiraatiiji ah oo qorshaha Maraykanka ee Afrika. Iyada oo ku taal afka Badda Cas — marin-biyoodka ugu mashquulka badan dunida — Somaliland waxay bixisaa xasillooni, dimuqraadiyad, iyo iskaashi ka dhanka ah argagixisada. Isagoo ku xidhaya aqoonsiga xuquuqda saldhigyo milatari iyo helitaanka khayraadka macdanta muhiimka ah ee Somaliland, Cruz wuxuu muujiyey in aqoonsigu uu dan u yahay Somaliland iyo sidoo kale Maraykanka — si uu ugu adkaysto amniga, dhaqaale-xasilloonida, iyo inuu ka hortago tartamayaasha sida Shiinaha, Ruushka iyo Iiraan.

Dhammaadka Madmadowga Diblomaasiyadeed

Aragtidii “Hal Soomaaliya” waa burburtay. Waxa haray waa laba doorasho oo cad: Maraykanku wuxuu ku dhegganaan karaa qaab fashilmay, ama wuxuu ku biiri karaa soo noqoshada Somaliland ee nidaamka caalamiga ah. Aqoonsigu ma aha abuurista dal cusub — waa soo celin. Is-afgaradkii Itoobiya ee 2024 wuxuu furay albaabka; faragelintan Maraykanka, oo Taiwan ku xoojinayso, ayaa albaabka gebi ahaanba furi karta.

Baaq loo Jeedinayo Somaliland

Si kastaba, fursaddu waxay la socotaa khatar. Si ka duwan is-afgaradkii Itoobiya oo siyaasiyiinta Somaliland ka yaabsaday, soo gelitaanka Maraykanku waxay keeni doontaa fal-celin xoog leh oo ka iman doonta Soomaaliya, xulafadeeda, iyo quwadaha kale ee arka aqoonsiga Somaliland inuu halis ku yahay danahooda. Dagaal maskaxeed, mid warbaahineed iyo mid fowdo-abuuris ah oo cusub ayaa soo socda — mid ka weyn, ka abaabulan oo ka daran wixii hore.

Sidaas darteed, dowladda Somaliland, baarlamaanka, xisbiyada mucaaradka, bulshada rayidka iyo muwaaddin kasta waa inay ka jawaabaan. Aqoonsi laguma keenayo saxan qalin ah; waa in si joogto ah loo difaaco ilaa dunidu ku dhawaaqdo. Taas waxay ka dhigan tahay:
• Ilaalinta amniga: booliska iyo ciidamada waa inay u diyaar garoobaan faragelin, khalkhal gelin iyo ololayaasha warbaahinta bulshada ee lagu carqaladeynayo.
• Midnimo siyaasadeed: xukuumad iyo mucaarad waa inay danaha qaranka ka hormariyaan khilaafkooda.
• Kicinta bulshada: muwaadiniintu waa inay warqado mahadcelin ah u qoraan xulafada caalamka sida Sir Gavin Williamson, Rep. Scott Perry, Senator Ted Cruz iyo kuwa kale ee difaacay arrinta Somaliland.
• Isgaadhsiin firfircoon: waa in la dhisaa olole ka hortag ah oo abaabulan si loogu jawaabo been-abuurka iyo borobogaandada lagu wiiqayo madax-bannaanida Somaliland.
• Xoojinta xidhiidhka Taiwan: is-weydaarsiyo dhaqameed, deeqo waxbarasho, iskaashi ganacsi iyo diblomaasiyad dadweyne waa in la ballaariyaa si loo adkeeyo isbahaysigan dimuqraadiyadeed.

Tani waa saacaddii Somaliland ay u baahan tahay inay ka wada jawaabto oo feejignaato — laga bilaabo xeeb ilaa xeeb, xafiisyada dowladda ilaa fagaarayaasha tuulooyinka, fasallada dugsiyada ilaa qalcadaha ciidamada. Dardarta aqoonsigu waa mid si xoog leh u shidan; looma oggolaan karo inay bakhtido.

Haddii si xikmad, feejignaan iyo midnimo ah loo maareeyo, warqadda Senator Cruz — oo lagu daro lammaanaha Taiwan — waxaa la xusuusan doonaa ma aha oo keliya sidii isbeddel taariikheed ee Somaliland, balse sidoo kale sidii dukumeenti dib u habeyn weyn ku sameeyey siyaasadda juqraafiyeed ee Geeska Afrika jiilal soo socda.